برهمکنش باکتری¬های اپی¬فیت و اندوفیت یونجه با باکتری clavibavter michiganensis subsp. insidiosus عامل بیماری پژمردگی یونجه

یونجه با نام علمی medicago sativa مهم¬ترین گیاه علوفه ای در ایران و بسیاری از نقاط جهان است. این گیاه به دلیل داشتن ارزش غذایی بالا و امکان کاشت در اقلیم¬های مختلف به ملکه نباتات علوفه¬ای مشهور است. سطح زیر کشت سالیانه یونجه درایران حدود 633 هکتار است که از این سطح بیش از 2/5 میلیون تن یونجه تولید می¬شود. سطح زیر کشت این محصول در استان همدان بیش از 48 هزار هکتار است. این گیاه در معرض انواع بیماری¬های قارچی، ویروسی و باکتریایی از جمله لکه قهوه¬ای یونجه، ویروس موزائیک یونجه و پژمردگی باکتریایی قرار دارد. به دلیل اهمیت محصول یونجه و میزان خسارت بیماری پژمردگی باکتریایی، استفاده از روش¬های نوین برای کنترل این بیماری ضروری است. این بررسی نیز در همین راستا صورت گرفته-است. در این پژوهش در سال 1392 نمونه برداری از مزارع یونجه مناطق مختلف همدان انجام شد و باکتر¬های اپی¬فیت و اندوفیت از نمونه¬ها جداسازی شد. بر مبنای آزمون¬های بیوشیمیایی و مورفولوژیکی، اغلب استرین¬های جدا شده به عنوان bacillus sp.، xanthomonas sp. و pseudomonas sp. تشخیص داده شدند. توانایی بازدارندگی استرین¬های اپی¬فیت و اندوفیت جدا شده علیه clavibacter michiganensis subsp. insidiosus در شرایط آزمایشگاه در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار به کار برده شدند. نتایج آزمایشگاهی بر اساس اندازه¬گیری قطر هاله بازدارنده، نشان داد که استرین¬ها با هم تفاوت معنی¬دار داشتند و اغلب آن¬ها علیه c. m. subsp. insidiosus بازدارنده بودند. در این شرایط استرین¬های mo31 و mo39 با میانگین قطر هاله 46 میلی¬متر بیش-ترین، و استرین mo45 بدون هاله کم¬ترین بازدارندگی را نشان دادند. نماینده گروه¬های آماری استرین¬های آزمایشگاه در شرایط گلخانه در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استرین¬ها از نظر تاثیر روی بیماری، ارتفاع بوته، ارتفاع ریشه، وزن تر ساقه و ریشه و وزن خشک ساقه و ریشه معنی¬دار بودند. در این شرایط استرین mo8 بیش¬ترین و استرین mo6 کم¬ترین اثر را روی فاکتورهای رشدی داشتند. ژن کد کننده 16s rrna استرین¬های نماینده با استفاده از آغازگر¬های اختصاصی به وسیله واکنش زنجیره¬ای پلی¬مراز تکثیر و تعیین توالی شدند. نتایج نشان داد که استرین¬هایی که بیش¬ترین درصد بازدارندگی در شرایط آزمایشگاه و گلخانه را داشتند، مربوط به جنس¬های اپی¬فیت .bacillus sp، و اندوفیت¬های sphingomonas paucimobilis و arthrobacter aurescens بودند. تاکنون گزارشی مبنی بر حضور باکتری sphingomonas paucimobilis از گیاه یونجه گزارش نشده است و این باکتری به عنوان اندوفیت از گیاه یونجه برای اولین بار گزارش می¬شود.